کەژار: ژن، ژیان، ئازادی فەلسەفەی بەرگریی لە تێکۆشان و دەستکەوتەکانی ژنانە

کەژار رایگەیاند: دەبێت هەموو رۆژێک بکرێتە ٢٥ی تشرینی دووەم و پێویستە ژنان لەپێناو هێنانەدی ئامانجەکانیان پارێزگاری لە دەستکەوتەکانیان بکەن، جەختیشی کردەوە، ژن، ژیان، ئازادی فەلسەفەی پاراستن و بەرگرییە لە تێکۆشان و دەستکەوتەکانی ژنان.

کۆمەڵگەی ژنانی ئازادی رۆژهەڵاتی کوردستان (کەژار) بەبۆنەی ٢٥ی نۆڤەمبر (٢٥ی تشرینی دووەم) رۆژی جیهانی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و تیایدا چەند داواکارییەکی ئاراستەی ژنان و ئازادیخوازان کردووە.

لە سەرەتای راگەیەندراوەکەدا ئاماژە بە دۆخی شەڕی سێهەمی جیاهنی کراوە کە زۆربەی ناوچەکانی جیهان و بەتایبەتی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی گرتووەتەوە و لە ئەنجامی سیاسەتی پیاوسالارانەی سیستمە دەوڵەت-نەتەوەکان و سەرمایەداری جیهان زۆرترین زیان و کۆمەڵکوژی رووبەڕووی گەلان و ژنان بووەتەوە. جەختیش کراوەتەوە کە “هەم سیستمی سەرمایەداری جیهانی و هەمیش دەوڵەت نەتەوەکان بە سیاسەتەکانیان کێشەکانی کۆمەڵگەیان قووڵتر کردووەتەوە و هەربۆیەش جیهان و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەتایبەتی پێویستیان بە پاڕادایمێکی دیموکراتیکە لەسەر بنەمای پێکەوەژیانی ئاشتیانەی گەلان لەسەر بنچینەی ئازادیخوازی ژنان. بە دەربڕینێکی دیکە هەوڵ بدرێت بونیادنانی ژیانی ئازاد و دامەزراندنی مۆدێرنیتەی دیموکراتیک کە رێبەری گەلانی ئازادیخواز رێبەر عەبدوڵا ئۆجالان لە سەرجەم پارێزنامەکانیدا باسی لێوەکردووە”.

لە درێژەدا باس لە دۆخی ئێران کراوە، “بە تایبەتی لەماوەی یەکساڵی رابردوودا کە دەسەڵاتی ئێران بە قوربانیکردنی هێزە پرۆکسییەکانی لە ناوچەکە هەوڵیدا پێگەی خۆی نەکەوێتە مەترسییەوە و خۆی لەو شەڕە قوتار بکات، بەڵام لەناووخۆی وڵاتەکەی و لەبەرامبەر کۆمەڵگە و ژنانی پێشەنگ لە زیندانەکان شەڕی راگەیاندووە. کۆماری ئیسلامی هەم لە بنبەستی سیاسیدا چەقیوە و هەمیش لە گێژاوی سیاسەتە رەگەزگەراییەکان و نەتەوەگەراییەکانی رۆچووە، بەڵام بەهۆی ئەوەی رێکارەکانی بۆ دەرچوون لەم قەیرانە دیموکراتیک نییە، رۆژ لەدوای رۆژ دۆخەکەی خراپتر دەبێت. بۆیە بە پوقتی و کورتی دەکرێت بوترێت ئەوەی دۆخی کۆمەڵگە باشتر دەکات، نەک فراوانکردنی شەڕ لەو دیو سنوورەکان و سەرکوت لەناوخۆ و پەردەپۆشکردنی دۆخەکە، بەڵکوو بەرەسمی ناسینی ئیرادە، ناسنامە و داواکارییەکانی کۆمەڵگەیە”.

کەژار بە جەختکردنەوە لەوەی سیاسەتە پیاوسالارانە و دژە کۆمەڵگەییەکانی دەوڵەتی ئێران و پەنابردنی بۆ چڕکردنەوەی توندوتیژی لە هەموو کایە سیاسی، کۆمەڵایەتی، کولتوری و ئابوورییەکان، رایگەیاندووە، ئەو سیاسەتانە تەنیا کۆمەڵگەی بەرەو هەڵدێر بردووە و گەشە و توانای کۆمەڵگەی زەوت کردووە. درێژەی راگەیەندراوەکەی کۆمەڵگەی ژنانی ئازادی رۆژهەڵاتی کوردستان بەم جۆرەیە، “لەسێدارەدان یەک لە نامرۆڤانەترین سیاسەتەکانی دەوڵەتان بووە بە درێژایی مێژوو، کە لەمرۆشدا دەسەڵاتدارانی ئێران بەکاریدەبەن. بە گوێرەی ئامارەکان ساڵی پار زیاتر لە ٨٠٠ کەس لە ئێران لەسێدارەدراون کە زیاتر لە ٣٠ کەس لەوانە ژن بوون. هاوکات سزای لەسێدارەدان بۆ ژنانی چالاکوانی وەک وەریشە مورادی و پەخشان عەزیزی دەرچووە، زیادبوونی سەپاندنی سزای سێدارە بە سەر ژنانی وەک وەریشە مورادی و پەخشان عەزیزی بە واتای تۆڵە سەندنەوەیە لە شۆڕشی “ژن، ژیان، ئازادی” و سەرکوتی ئیرادەی ئازادیخوازانەی کۆمەڵگەیە. دەسەڵات توندوتیژی زەقی لەو رێگەیەوە بە کۆمەڵگە نیشان داوە، بۆ ئەوەی لە رێگەی سەرکوتەوە، ترس بخاتە ناو دڵی کۆمەڵگەوە و لە هەوڵ و تێکۆشان لە پێناو ئامانجەکانیان ساردیان بکاتەوە. بەڵام بە درێژایی یەک ساڵی رابردوو، لە بەرامبەر توندوتیژی رەها و ئاشکرای دەسەڵات ئەوەی بینیمان تێکۆشانی رادیکاڵ و بێکۆتایی ژنان بوو لە زیندانەکان.

دەستپێکردنی سێ شەممەکانی نا بۆ سێدارە، لە رێبەندانی ١٤٠٢ (شوباتی ٢٠٢٣)ەوە بە مەبەستی پشتیوانی لە دەنگی زیندانیان و هەروەها هەڵوەشاندنەوەی سزای لەسێدارە، کە لە ئێستادا لە هەفتەی ٤٣هەمیندایە، ژمارەیەکی زۆر لە چالاکوانان لە ٢٥ زیندان پەیوەست بوون بەم مانگرتنەوە. لەپاڵ ئەم مانگرتنەدا، بەرخودانی زیندانیانی وەک زەینەب جەلالیان، وەریشە مورادی و پەخشان عەزیزی و ژنانی دیکە لە زیندان بووەتە هۆی ئەوەی کە زیندان بکرێتە سەنگەری بەرخودان و تێکۆشان. زەینەب جەلالیان بە درێژایی زیاتر لە ١٧ ساڵ مانەوە لە زیندان نیشانیداوە کە سەرباری هەموو گوشار و هەڕەشەکانی کۆماری ئیسلامی، ئەو بەردەوامە لە بەرخودان و بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی کە بریتیە لە یەکسانی و ئازادی، یەک هەنگاویش پاشەکشێ ناکات.

لەلایەکی دیکەوە نامەکان و هەڵوێستی رادیکاڵی هەڤاڵانمان وەریشە مورادی و پەخشان عەزیزی بووە مایەی ئەوە سەرلەنوێ ئامانجەکانی شۆڕشی ژن، ژیان، ئازادی بکەونەوە بەرباس. پەیامی هەریەک لەو نامانە، خستنەڕووی پرس و کێشەکانی کۆمەڵگە بەتایبەتی ژنان، تێپەڕبوون لە رەگەزگەرایی، پێشکەشکردنی ئەڵترناتیڤ بۆ چەسپاندنی پێکەوەژیانی ئاشتیانەی گەلان و بە تایبەتی چەسپاندنی مۆدێرنیتەی دیموکراتیک لە ئێران، بە ڕادەیەک رادیکاڵ بوو کە بووە مایەی راکێشانی هاوپشتی چالاکوانان و تێکۆشەرانی دیکە و لە هەمان کاتدا ترس و تۆقینی زیاتری خستە ناو دڵ و مێشکی دەسەڵات. نامەکان و هەڵوێستی هەر یەک لەم ژنە تێکۆشەرانە، فەلسەفەی ژن ژیان ئازادی لە خۆدەگرێت، کە زیاتر لە ٥٠ ساڵە سەرتاسەری کوردستان و جیهانی تەنیوەتەوە و رێبەری ئەم هزر و فەلسەفەیە “رێبەر عەبدوڵا ئۆجالان” زیاتر لە ٢٦ ساڵە کە لە گۆشەگیری چڕ لە زیندانی ئیمراڵیدا زیندانییە. ئەوان درێژەپێدەری رێگەی شیرین عەلەمهولین، هەمان ئەو ژنە تێکۆشەرەی پاڵپشت بە فەلسەفەی ئاپۆیی، لە رێگەی گەیشتن بە ئازادیدا بە سەربەزییەوە ژیا و گیانی بەخشی. کەواتە روونە کە دەرکردنی سزای سێدارە ئاماژەیە بۆ ترس، تۆقین و رق وتۆڵەسەندنەوەی دەسيڵات لەم چالاکوانانەی مافەکانی ژن کە شێوازێکی نوێیان لە تێکۆشان بە جیهان نیشاندا. هەریەک لە پەخشان عەزیزی و وەریشە مورادی بوونە دەنگی ملیۆنان ژن، کە لەوپەڕی چەوسانەوەدا، ئاواتی گەیشتن بە ئازادییان لەخۆیاندا گەش کردووە. بەرخۆدانیان لە پێناو کۆمەڵگەدایە و لەم ڕووەشەوە پێویستە سەرجەم ئازادیخوازان ببنە دەنگی ئەوان.

لە هەرلایەکەوە لە دۆخی ناوخۆی ئێران بڕوانین، لە کایە و بوارە جیاجیاکاندا تەنیا سەرکوت، توندوتیژی، سانسۆر و هتد دەبینین. بەپێی ئامارەکان لە شەش مانگی یەکەمی ساڵی ٢٠٢٤، نزیکەی ٩٣ تاوانی کوشتنی رەگەزی لە ئێران تۆمار کراون. لە زۆربەی حاڵەتەکاندا قوربانیان کچانی گەنج بوون کە لەلایەن باوک، برا یاخود هاوسەرانیان کوژران و ئەم ئامارە دەرخەری ئەوەیە کە بەراورد لەگەڵ شەش مانگی یەکەمی ساڵی رابردوو کوشتنی ژنان بە رێژەی لەسەدا ٦٠ زیادی کردووە. هەڵبەت ئەو توندوتیژیانەی کراون تەنیا بە چوارچێوەی خێزان و ناو ماڵ سنووردار نەبوون، هەروەک چۆن تەواوی ماڵەکان رەنگ و بۆنی پیاوسالاریان لێنیشتووە، لە شەقامەکانی ئێرانیش پیاوسالاران پۆستاڵ لەپێی و گۆپاڵ بە دەست، هێرش دەکەنە سەر ژنان. فەتواکانی هەڵقوڵاو لە مزگەوتەکان و گەڵاڵەکانی ئاراستەکراو بۆ پەرلەمان، بوونە هۆی ئەوەی لە هەموو ئاستەکاندا گوشار و هێرش لە دژی ژنان روو لە هەڵکشان بکەن. رژێم لەم رووەشەوە ویستی لە بری ژنان و بۆ ژنان بڕیار بدات. حیجابی زۆرەملێ، سەپاندنی داخوازییەکانی دەسەڵات بەسەر ژنان، ئامادەیی ژنانی خوازراو بەلای دەسەڵات لە بوارە سیاسیەکان ئەگەر بە شێوەی نادیموکراتیکیش بێت و … دەرەنجامی عەقڵیەتێکە کە ژنان لە پەراوێز دادەنێت و ئامادەبوونی چالاکانەیان کۆڵەکە و پایەکانی دەسەڵات دەهەژێنێت. نمونەی ئەمدواییە هەڵوێستی ئاهو دەریایی و ناڕەزایەتی دەربڕینیەتی بەرامبەر سیاسەتی دژە ژنی دەسەڵات. هەرچەندە دامەزراوەکانی سەر بە دەوڵەت، نەبوونی تەندروستی ئەویان وەک پاساوی ئەو هەنگاوەی نیشاندا، بەڵام لە راستیدا ئاهوو، عەقڵیەتی ژەنگاوی و رزیوی ئەم دەسيڵاتەی بۆ هەمووان نیشاندا.

هەڵبەتە لە یەک ساڵی رابردوودا سەرباری هەموو هێرش و پەلامارەکان بۆ سەر ژنان شایەتی تێکۆشانی بێوچانی ژنان بووین. بەرخودانی بەردەوام و بێ پسانەوەی ژنان لە زیندانەکان دەریخست کە شۆڕشی ژن، ژیان، ئازادی بەردەوامە و ژنان لە زیندانەکاندا پێشەنگن. چیتر ژنان ترس لە دڵیاندا نییە و پشتیوانی لە یەکتر دەکەن. دەربڕینی پشتیوانی لە زیندانیانی سیاسی ژن و هەوڵدان لەپێناو ئازادکردنیان بەردەوام لەپێشینەی چالاکییەکانمان بووە. بە درێژایی ئەم ماوەیەش بە شێوەی جیاجیا، مانگرتن لە خواردنی نۆرەیی، دەربڕینی هەڵوێست لە رێگەی دەرکردنی راگەیەندراو، رێکخستنی هەڵمەتی جۆراوجۆر لەوانە هەڵمەتی “نابۆ سێدارە، بەڵێ بۆ ژیانی ئازاد” رێپێوان و … هەم پشتیوانی خۆمان دەربریوە و هەم جەختمان لە ئەرکی مێژوویی خۆمان کردووەتەوە، چونکە لەو بڕوایەداین کە پێویستە هەر یەک لە ئێمە ببینە دەنگی ژنانی زیندانی، بۆ ئەوەی بتوانین لەم رێگەوە درێژە بە شۆڕشی ژن، ژیان، ئازادی بدەین و بە ئاراستەی بەردەوامیدان و فراوانکردنی هەنگاوی رادیکاڵ هەڵبگرین.

لەکۆتاییدا وەک کۆمەڵگەی ژنانی ئازادی رۆژهەڵاتی کوردستان (کەژار) وێڕای شەرمەزارکردنی سەرجەم سیاسەتە دژە ژنییەکانی دەسەڵات روو لە هەموو ئازادیخوازان، چالاکوانانی سیاسی-کۆمەڵایەتی و مەدەنی، رێکخراوەکان و گروپە جیاجیاکان و سەرجەم ئازادیخوازان رایدەگەیەنین:

*شۆڕشی ژن، ژیان، ئازادی درێژەی هەیە و ژنانی پێشەنگ ئەمجارەیان زیندانیان کردووەتە سەنگەری تێکۆشان، با ببینە دەنگی دلێری ژنانی تێکۆشەر و رادیکاڵی زیندان کە پەیامی شۆڕشی ژن، ژیان، ئازادیان گەیاندووەتە بەر گوێی جیهان

*دەرکردنی سزای سێدارە یەک لە نامرۆڤانەترین سیاسەتەکانی دەسەڵاتی ئێرانە، هەڵکشانی ژمارەی لەسێدارەدان بە شێوەی بەکۆمەڵ و تاک لەدوای شۆڕشی ژن، ژیان، ئازادی بە واتای تۆڵەسەندنەوەیە لە پێشەنگانی ئەم شۆڕشە. بۆ کۆتاییهێنان بەم سیاسەتە نامرۆڤانەیە دەبێت بە هاودەنگی هەنگاو بنێین

*دەسەڵات هەوڵ دەدات بە سیاسەتی نەرمینواندن لە دەرەوەی سنوورەکان وسەرکوت لە ناوخۆ درێژە بە تەمەنی خۆی بدات، با نەهێڵین کە بە بەردەوامبوون لە سەر ئەم سیاسەتەی کێشە و قەیرانە راستەقینەکانی کۆمەڵگە بخرێتە پەراوێزەوە

*سیاسەتی رەگەزگەرایانەی کۆماری ئیسلامی، بەشیوەی ئامانجدار و سیستماتیک پەیڕەو دەکرێن، لە بەرامبەر ئەمە ستەمە سەپێندراوە سیستماتیکانە پێویستە چالکی سیستماتیک و رێکخراو بگیرێتەبەر

*پەلامارەکانی رژێم بۆ سەر کۆمەڵگە و کردنە ئامانجی، هەموو پێکهاتە نەتەوەیی و ئایینییەکانی گرتووەتەوە، کەواتە پێکهێنان و سازکردنی سەکۆ و گروپی دیموکراتیک و شۆڕشگێڕی گەلان و بە تایبەتی ژنان لەم قۆناغەدا پێویستییەکی سەرەکییە

*رۆژی تێکۆشان لە دژی توندوتیژی بەرامبەر بە ژنان تەنیا بە رۆژی ٢٥ ی نۆڤەمبر (تشرینی دووەم) سنووردار ناکرێت، تاکاتێک کە ئەم دەسيڵاتە درێژە بە سیاسەتەکانی بدات، هەموو رۆژێک ٢٥ی تشرینی دوومە و ژنان بۆ گەیشتن ئامانجەکانیان پێویستە پارێزگاری لە دەستکەوتەکانیان بکەن

*بەرگریی ژنان لە خۆیان و کۆمەڵگە، بواری بۆ پەرەپێدان بە چالاکی زیاتر و کردنەوەی رێگە بۆ داهاتوو رەخساندووە، کەواتە لە بەرامبەر رژێمێک کە تەنیا ئیرادە و ناسنامەی ژنان بە رەسمی ناناسێت، دەبێت پشتیوانی لە یەکتر بکەین و هەروەک هەڤاڵمان وەریشە مورادی لەنامەکەیدا ئاماژەی پێکردووە، “لە بری بە نەفرەتکردنی تاریکی، مۆمێک داگیرسێنین”.