قەرەیلان: شەڕی ئێمە، شەڕی ئافراندنی پاشەڕۆژە

فەرماندەی بڕیارگەی ناوەندی نەپەگە، موراد قەرەیلان ڕایگەیاند، گەریلاکانی ئازادی کوردستان لەو توانایەدان دژی هێزە داگیرکەر و قڕکەرەکان شەڕ بکەن، گوتی: “شەڕەکەمان، تەنها شەڕی گەریلا نییە، شەڕی هەبوون و ئازادی گەلێکە”.

قەرەیلان ڕایگەیاند، مەحاڵە کوردان بە زیهنیەتی پاشڤەڕۆ و نەژادپەرست و قڕکەر لەناوببرێن و گوتی: “سەرەتا ژنان و گەنجان، هەروەها گەلی کورد و دۆستانی گەلەکەمان، واتە هەموو گەلانی هەرێمەکە، پێویستە دژی ئەم سیاسەتە قڕکەرەی دەوڵەتی تورک تێکۆشان گەشتر بکەن و چارەسەر پێش بخەن. شەڕەکەمان لەم ڕووەوە، ڕەوایە”.

قەرەیلان ڕایگەیاند، شەڕی گەریلاکانی ئازادی کوردستان، شەڕی هەبوون و ئافراندنی پاشەڕۆژێکە و گوتی: “ئەمە ئەو تێکۆشانەیە کە تورکیا دیموکراتیک دەکات. ئەم تێکۆشانە دەرگای پاشەڕۆژێکی نوێ بۆ هەرێمەکە دەکاتەوە. چونکە تێکۆشانێکە لەسەر بناغەی دیدگای کۆنفیدراڵیزمی دیموکراتیک و نەتەوەی دیموکراتیک”.

بەشی سێیەم و کۆتایی چاوپێکەوتنەکەی موراد قەرەیلان بەم جۆرەیە:

ئێوە باسی ڕەوشی گەریلاتان کرد لە سەردەمی پیلانگێڕی نێونەتەوەییدا. بەگوێرەی ئەم پێشهاتانەی باست کرد، چ جۆرە داهێنانێک لە گەریلادا ئەنجامدرا؟

وەختێک ڕێبەر ئاپۆ لەلایەن پیلانگێڕی نێونەتەوەییەوە گیرا و قۆناغی لێکۆڵینەوەی قووڵی لە ئیمراڵی پەرەپێدا، قۆناغی گۆڕانکاری لە گەریلادا دەستیپێکرد. بە تایبەت لە دوای شەڕی قەندیل کە هەم ئامانجی هێزەکانی دوژمن و هەم ڕەوشی هێزەکانمان ئاشکرا بوو، هێزی گەریلا هاتە پێشەوە بۆ ئەوەی خۆی نوێ بکاتەوە، لەسەر ئەم بناغەیە یەکەمین کۆنفرانسی هەپەگە لە ساڵی ٢٠٠١ پێکهات و بە ماوەیەکی کەم لەگەڵ هاتنی پارێزنامەی (AÎHM)ی ڕێبەر ئاپۆ، ئیرادەیەکی بەهێز لە نێوان گەریلاکاندا دروست بوو و لە هەمان کاتدا ڕێگەی بۆ بونیادێکی ئایدۆلۆژی بەهێز خۆشکرد.

لە نێوان ساڵانی ٢٠٠١ بۆ ٢٠١٣ هەپەگە بڕیاریدا لەسەر سێ پڕۆژەی سەرلەنوێ بونیادنانەوە و هەوڵیدا لە چوارچێوەی ئەو پڕۆژانەدا خۆی نوێ بکاتەوە. بەڵام ئەم بونیادنانەوەیە بوو بە وەڵامدەرەوەی پێویستییە هەنوکەییەکانی ئەو وەختە. ناکرێ بڵێین ئاوەدانکردنەوەیەک هەیە کە گۆڕانکارییەکی ڕادیکاڵ بەرهەم دەهێنێت. شارەزایی لە چەک، ئاستێک لە پسپۆڕی، سابۆتاژ، نیشانەشکێنی و هتد. هەرچەندە شتەکانی وەک تاکتیکی باڵادەست پێشکەوتن، بەڵام گۆڕانکارییەکی ڕادیکاڵی نەکرد. بێگومان ئەم شتە پێشکەوتووانە وەڵامێک بوون بۆ ئاستێکی دیاریکراو لە پراکتیکدا. لە ڕاستیدا لە ساڵی ٢٠١٢ سوپای تورک لە بەرامبەر گەریلاکان شکستی هێنا. لە ڕووی تیۆریەوە شکستی هێنا. چونکە چیتر نەیتوانی بچێتە ناو زۆر گۆڕەپانەوە. بۆ نموونە لە ئۆرامار هێزێکی سەربازی گەورەی هەبوو لەسەر ئاستی فەوجێک، بەڵام وەزیری ناوخۆ تەنانەت نەیتوانی بە هەلیکۆپتەریش بچێتە ئەوێ، بەزەحمەت خۆی دەرباز بوو. چونکە لەژێر گەمارۆدا بوو. واتە دەوڵەتی تورک نەیدەتوانی بە ئاسانی جموجوڵ بکات. ئیتر نەدەکرا بچنە زۆر شوێنی ترەوە، بەکورتی هەرێمەکانی ژێر دەسەڵاتی گەریلا لە باکوری کوردستان، هاوشێوەی هەرێمی ئازاد دامەزران. لەوانەیە ئەمە بە فەرمی ڕانەگەیەنرابێت، بەڵام ئەو جۆرە هەرێمانە پەیدابوون. ئەم ڕاستییە دەرئەنجامی بێهوایی و ئاستەنگی و تێکچوونی سوپایە.

لە قۆناغێکی وەهادا، حکومەتی ئاکەپە وەڵامێکی ئەرێنی بە نامە نیازپاکەکەی ڕێبەر ئاپۆ دایەوە. بۆیە ڕێبەر ئاپۆ لە نامەکەدا وتی؛ “بڕوانن، ئێوە گیر دەکەن، ئێوە ناتوانن بمانسڕنەوە، چارەسەری دیموکراتیک لە بەرژەوەندی هەموواندایە” قۆناغی ئاگربەست دەستیپێکرد. لەگەڵ ئەوەشدا دەوڵەتی تورک و حکومەتی ئاکەپە ئەم قۆناغەیان بە بەفیڕۆدانی کات و کاری ئامادەکاری لەقەڵەمدا، ئەوەی پێی دەوترێت قۆناغی چارەسەر لەڕاستیدا پڕۆژەیەکی شەڕە. لە لایەک وەفدەکانی هەدەپە بەشدارییان لە دیالۆگەکانی ئیمراڵی کرد، لە لایەکی ترەوە پرۆسەی ئامادەکاری وەک پێکهێنانی سوپا دەستی پێکرد. هەوڵیاندا سەربازی پسپۆڕی بەکرێگیراو ئامادە بکەن، بۆیە بەشداریی ئەو هێزانە لە شەڕدا کەم بووەوە. لەم قۆناغەدا هەوڵیاندا بەپەلە ئەم هێزە بەکرێگیراوە ئامادە بکەن، لە لایەکی ترەوە پەلەیان کرد لە دروستکردنی بنکە و بنکەی دژی شەڕ. دەچوونە ئەو شوێنانەی کە پێشتر نەیاندەتوانی بچن و قەڵایان لێ سازدا. هەروەها هەوڵیاندا کۆنترۆڵ و هەواڵگیری خۆیان بەهێز بکەن. لەم قۆناغەدا، هەندێک نەرمی هەبوو، بەو هۆیەشەوە ئاسانکاری جموجوڵ هەبوو، زۆر شتی نهێنی هاتە بەرچاو؛هەروەها لە هەواڵگرییدا خۆیان پێشخست.

گرنگترین شت پشتیوانی ئاکەپە بوو لەو شەڕەی کە لە کۆبانێ پێشکەوت. بەمەبەستی سەرکوتکردنی شۆڕشی ڕۆژئاوا، لە داعشەوە تا نوسرە، میت لەگەڵ گروپە جۆربەجۆرەکانی سوریا یەکی گرت و ڕەوانەی هێزەکانی شۆڕشی ڕۆژئاوایان کرد. ئەم شەپۆلە هێرشانە لە ناوەڕاستی ساڵی ٢٠١٣ بە هێرش بۆ سەر سەرێکانی دەستی پێکرد. لەئەنجامی شەڕی ٦ مانگەدا، هەموویان بە دەستی هێزەکانی یەپەگە – یەپەژە شکستیان هێنا. پاشان داعشیان هێنا. پاشان کشانەوە و داعشیان لە شوێنەکانیان دانا، کاتێک دەرکەوت داعش لە هێرشەکەی دژی کۆبانێدا شکست دەهێنێت، دواتر پلانی وێرانکاری بۆ گەلی کوردستان و تەڤگەری ئازادی ئامادەکرا. دواتر دەرکەوت کە ئەم پلانە لەناوبردنە لە لایەن سەرۆکی ئەو شاندەوە نووسراوە کە دیالۆگەکانی ئیمراڵی بەڕێوە دەبات. بە واتایەکی تر قۆناغی دیالۆگ هەوڵێکی تەواو دووڕووانە بوو بۆ ڕاگرتن و فریودانی گەلی کورد. لە ڕاستیدا ئێستا دیالۆگەکەکان کۆتاییان هاتووە و شاندەکە گەیشتوونەتە ڕێککەوتن؛ ڕاگەیاندنی فەرمی ئەم بابەتە لە ٢٨ی شوباتی ٢٠١٥ لە کۆشکی دۆلمەباخچە ئەنجامدرا. هەرچەندە تەیب ئەردۆگان دەستوەردانی کرد لە کۆبوونەوەی ئەو شاندانەی کە ئەم لێدوانەیان داوە، کەچی گوتی “ئاگاداری ڕێککەوتنێکی لەو شێوەیە نیم”، ئەمەش مێزی گفتوگۆی ٢٤ی تەمموزی ٢٠١٥ی تێکدا. بە فەرمی شەڕی سڕینەوەی تەواوەتی دژی تەڤگەرەکەمان ڕاگەیاند.

لە دوو ساڵی یەکەمی ئەم شەڕەدا هاوسەنگییەک لە نێوان هێزەکاندا هەبوو. بۆیە لە جزیر و هتد. سەرەڕای ئەو کۆمەڵکوژییانەی کە لە بەرخۆدانی شارەکاندا لە هەندێک شوێن ڕوویدا، هاوسەنگی لە نێوان پارتەکاندا هەبوو. بەڵام ناتۆ نەیدەویست سوپای تورک بە دەستی گەریلاکانی ئازادی کوردستان شکست بهێنێت. هەر لە سەرەتاوە وەک سیاسەتێک درێژەی بەم کارە دا. هاوپەیمانی ناتۆ، بە بینینی ئەوەی کە سوپای تورک جارێکی دیکە لە کێشەدایە، بە جۆرێک دەرفەتی بۆ دەوڵەتی تورک ڕەخساند کە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان کۆبکاتەوە؛ هەلیکۆپتەرە هێرشبەرەکان کە دیسانەوە بە بزوێنەری ئەمریکی دروستکرانەوە، بە پێدانی دوو ئامرازی بنەڕەتی شەڕی کاریگەر لە بەرامبەر گەریلا کاریگەرەکان، هەروەها بە ڕەخساندنی هەموو ئەو دەرفەتانە، دەیانویست هاوسەنگیی هێز لە بەرژەوەندی سوپای تورکدا تێکبدەن. لەسەر ئەم بناغەیە، لە ساڵی ٢٠١٧دا بەرخۆدان و شەهیدبوونی مەزن ڕوویدا. داستانی قارەمانانە نووسران. بەڵام لەم نێوەندەدا بە ڕوونی دەرکەوت کە ئەو نوێکردنەوە و گۆڕانکارییەی گەریلا تا ئەو ڕۆژە پەرەی پێدابوو بەس نەبوو، لەسەر ئەم بناغەیە پڕۆژەی نوێکردنەوەی ڕادیکاڵتر و تەرکیزکردن لەسەر ڕێبازی نوێی شەڕ پێشکەوت.

قۆناغی پێشکەوتنی ڕێبازی نوێی شەڕ، چی گۆڕی؟ چ گۆڕانکارییەک لە سیستەمی گەریلادا ڕوویدا؟ کارەکتەری ئەو سەردەمە چی بوو کە ئەم گۆڕانەی دەخواست؟

بۆ تەڤگەرێکی شۆڕشگێڕیی، لێکۆڵینەوەی دروستی ئەو سەردەمە گرنگترین خاڵە. ئێمە لەم ڕووەوە سوودمان هەبوو. چونکە ڕێبەر ئاپۆ بە گشتگیرترین شێوە ئەو قۆناغەی شرۆڤە کرد و شیکاریی بۆ کردین و پارادایمە نوێیەکەی پێشکەشی ئێمە کرد کە بە شێوەیەکی زۆر هەمەلایەنە پەرەی پێدرا. ئەمە چوارچێوەیەک بوو کە ڕێگاکەمانی ڕووناک دەکردەوە. هەر لەسەر ئەو بناغەیە فەرماندەیی گەریلا هەوڵیدا کاریگەری شۆڕشی زانستی- تەکنیکی لەسەر ژیانی ئابووری و جڤاکی و چاندی جڤاک بنرخێنێت و هەروەها کاریگەری لەسەر تاکتیک و ستراتیژی شەڕەکە بنرخێنێت و ویستی لە گۆڕانکارییەکان و کاریگەرییەکانی تێبگات. لەم سەردەمەی زانستی بۆشایی ئاسمان و پەیوەندییەکان و ئەلکترۆتەکنیک و زانستی کۆمپیوتەر، دروستکردنی زیرەکی دەستکرد و هەروەها پەرەپێدانی تەکنەلۆجیای چەک وەک مووشەک کە بە ئامانجەکەیانەوە دەلکێن، گۆڕانکاری بنەڕەتی لە ستراتیژی و تاکتیکی شەڕدا هێنایە ئاراوە. ڕێبەر ئاپۆ لەسەر بناغەی شیکردنەوەی دروستی ئەم گۆڕانکارییە بنەڕەتییانە، چوارچێوەیەکی لەسەر بناغەی ستراتیژی شەڕی گەلی شۆڕشگێڕ، چۆنیەتی چارەسەرکردنی کێشە تاکتیکییەکان، چۆنیەتی پراکتیزەکردنیان، دیاریکرد؛ دەرئەنجامەکانی تەکنۆلۆژیای جەنگ لە دەستی هێزە هەژموونخواز-دوژمنەکاندا، بە تایبەت چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ تەڤگەرێکی وەک گەریلا، قووڵتر بووەتەوە. بە کورتی باس و مشتومڕی جددی لەسەر پرسەکانی ‘چۆنێتی پەرەپێدانی سیستەمی پاراستن لە دژی ئەمە و بەدەستهێنانی سەرکەوتن’ هەبووە. لەسەر ئەو بناغەیە بەدڵنیاییەوە دەرئەنجامی گۆڕانکارییەکی بنەڕەتی لە نێو گەریلاکانی ئازادی کوردستاندا سەری هەڵداوە. بڕیارێک بەم شێوەیە درا، “ئەم گۆڕانکارییە تەنها لە کوردستان نییە، بەڵکو لە سەردەمی ئێمەدا پێویستە لە هەموو هێزەکانی گەریلا و تەنانەت هەموو هێزە سەربازییەکانیش جێبەجێ بکرێت”. هەر هێزێک کە سەردەم بە دروستی بخوێنێتەوە، دەبێت ئەم گۆڕانکارییە ببینێت و بەو پێیە هێزەکەی نوێ بکاتەوە؛ ئەگەرنا ناتوانێت لە شەڕدا سەربکەوێت”.

لەم چوارچێوەیەدا نوێکردنەوە و سەرلەنوێ بونیادنانەوە لە شێوەی ڕیفۆرمدا نەکرا، بەڵکو لە شێوەی سەرلەنوێ بونیادنانەوە ئەنجامدرا. گەیشتینە ئەو دەرەنجامەی کە “وەک گەریلاکانی کوردستان دەبێت سوودی تەواو لە ئەزموونی شۆڕشەکانی چین و ڤێتنام و هتد وەربگرین لەگەڵ ئەزموونی تایبەتی خۆمان (کە ئەزموونی زیاتر ٣٠ ساڵ بوو) واز لەو شتانە بێنین کە پێی دەڵێین گەریلای کلاسیک، گوترا “سەردەمی گەریلای کلاسیک کۆتایی هاتووە”. لە دژی گەریلایەتی کلاسیکەکان، تەڤگەر و شێوازی جیاواز دەستیان بە تێکۆشانی جددی کرد. ئەوە بۆ خۆی کێشەیەکە بۆ گەریلا کە دەستبەرداری ئەو وانانە بن کە بەدەستیان هێناوە. تێکۆشانێکی زۆر سەخت بۆ ئەمە هەبوو. ئەوکاتە گوترا “مەزنترین دوژمنمان وانەکانی خۆمانە. ئەگەر واز لە وانەکانی خۆمان نەهێنین، ئەمە دەبێتە هۆکاری سەرەکی زیانەکانمان” بەکورتی گۆڕانکاری لە شێوازی جموجوڵ، لە گوتار، لە هۆشیاریی، لە شێوازی کردار و سیستەمی گەریلا، پرۆسەی گۆڕانکارییەکی شۆڕشگێڕانە دەستی پێ کرد.

بۆ نموونە دەبێت ڕێساکانی جووڵە و خۆحەشاردان بگۆڕین، کە ماو تسی تۆنگ بە دوو پایەی سەرەکی ستایلی بزووتنەوەی گەریلا ناوی دەبات. ئێستا سەردەمی گەریلا گەڕۆک تێپەڕی. لە سەردەمی نوێدا پێویستە بڵێین گەریلا نیمچە گەڕۆک. لەمەودوا یەکێک لەو دوو پایە خۆ حەشاردان بێت و ئەوی تریش دیسیپلینی جەوهەری بێت. گەریلا دەبێت بەگوێرەی دیسیپلینی جەوهەری و خۆحەشاردانی قووڵ و خزانی تەنک خۆی بنیات بنێتەوە. دیسانەوە زۆرێک لە یاسا بنەڕەتییەکان، وەک ڕێوشوێنی بەناوبانگی گەریلا “کۆبوونەوە-بڵاوبوونەوە” گۆڕانکارییان بەسەردا هات. چونکە هەموو ئەمانە تێپەڕێنراون و کۆن بوون. لە قۆناغێکی لەو شێوەیەدا مانەوە لە ڕابردوودا بنبەستە، دەبێتە هۆی تەسفیەکردن. ئیتر پێویست بە کۆبوونەوەی گەریلا نەماوە. بەڵێ گەریلا دەتوانن و پێویستە هەماهەنگی بکەن بۆ ئۆپەراسیۆن و جموجۆڵی گەورە، بەڵام مەرج نییە کۆببنەوە. بە کورتی گۆڕانکاری بنەڕەتی لە زۆرێک لە یاسا بنەڕەتییەکانی وەک ئەمانەدا هاتە کایەوە.

دیسانەوە پێکهاتەی گەریلامان بەپێی سیستەمی تابوور-بەش-تاقم-تیم بوو. ئەم سیستەمە ئیتر نەما. سیستەمێک پەرەی پێدرا کە تابوور-بەش-تاقم ناهێڵێت و لەبری ئەوە هەموو هێزەکانی وەک هەرێم-یەکینە-تیمێک ڕێکدەخات. بێگومان ئەم قسانە ئاسانن بۆ وتن. بەڵام پراکتیزەکردنی زۆر قورسە. بە واتایەکی تر لە پێکهاتەیەکی گەریلادا کە هەمیشە وەک تاقم و بەش ڕێکخراوە، شێواز و چاندێکی وا هەبووە، یەکلاییکردنەوەی شێواز و چاند و هۆشی تیمی ئاسان نەبووە. لە ئەنجامی تێکۆشانێکی تایبەتی ناوخۆیی ئەم هۆشیارییە گەیشتووەتە ئاستێکی وا. بێگومان لەبەرئەوەی گۆڕانکاری و داهێنانەکان دەستبەجێ دەستیان پێنەکرا، زیانی نەخوازراو هەبوو. بونیادنانەوەی گەریلا بە ئاسانی ڕووی نەدا. لە ئەنجامی قوربانی زۆر و لەناو خوێندا لێکۆڵینەوەکردن، توانی گۆڕانکاری لەم ئاستەدا بکات. هەموو ئەو قارەمانانە بە ڕێز و سوپاسەوە بەبیر دەهێنینەوە. ئەگەر ئەمڕۆ هەندێک ئەنجاممان بەدەست هێنابێت، ئەوە بە تەواوی دەگەڕێتەوە بۆ ئەنجامی بەرخۆدانی مەزنی ئەوان. لەم ڕووەوە گۆڕانکاری لە کوردستان بەو باوەڕە بوو کە یادی شەهیدە قارەمانەکانمان بە زیندووی دەهێڵرێتەوە و کەڵەکەبوونی ئەو بەهایانەی دروستیان کردووە سەرکەوتوو دەبێت. ئەگەر ئەم باوەڕ و دڵسۆزییە نەبوایە، گۆڕانی لەم ئاستە بەردەوام نەدەبوو.

هەروەها سەردەمی گەریلا کە تەنها چەکی تاکەکەسی بەکاردەهێنا، تێپەڕی. پەرەسەندنی تەکنەلۆژیا لە سەردەمی ئێمەدا گرنگی کواڵیتی مرۆڤی زیاتر کردووە. ڕێبەر ئاپۆ پێشتر ڕایگەیاندبوو کە “گەورەترین تەکنیک خودی مرۆڤە”. ئەمڕۆ جارێکی تر درک بەوە کرا کە ئەم دۆزینەوە چەندە ڕاستە. هەر بۆیە پێویستمان بە پەرەپێدانی زیاتر و قووڵکردنەوەی تەکنەلۆژیای مرۆڤ هەیە. بۆ ئەمەش پێویستە گرنگی بە دوو فۆڕمی بنەڕەتی پەروەردە بدرێت:

یەکەمیان پەروەردەی ئایدیۆلۆژییە. دیاریکردن لەسەر بناغەی هێڵی ئایدیۆلۆژی-فەلسەفی ڕێبەر ئاپۆ؛ بە بوون بە پارتێک کە لەسەر ڕێچکەی هاوڕێتی ئاپۆیی و لەسەر بناغەی هێڵی ئازادیخوازی ژنان گەشە دەکات، هێڵی هاوڕێتی دەبێ ببێتە سەرچاوەی سەرەکی هێز. لە ڕێکخراوێکی سەربازیی ژنان و پیاوانی وەک گەریلاکانی ئازادی کوردستان کە لەسەر بناغەی پارادایمی دیموکراتیک و ئیکۆلۆژیک و ئازادی ژنان خۆی ئاوەدان کردەوە، هاوکاریی هاوکاری بەهێز پشت بە هێڵی ئازادی ژنان دەبەستێت لە ساڵانی ڕابردوودا لە شەڕی تونێلەکاندا و شەڕ بە ڕوونی لە تیمەکاندا بینرا.

جگە لەمەش پێویستە پەروەردە بۆ پەرەپێدانی زیاتری پسپۆڕی دابین بکرێت. پسپۆڕی پێویستییەکە لە هەموو تەکنیک و تاکتیکێکی شەڕدا. هەموو گەریلایەک دەبێت ئیرادەی ئایدیۆلۆژی و ڕۆحی فیداکاری ئاپۆیی هەبێت و بتوانێت ڕۆڵی خۆی وەک سەربازێکی پسپۆڕ بگێڕێت. تەڤگەرێکی لەم شێوەیە جەوهەری ئایدیۆلۆژی-سیاسی-سەربازی دەردەخات و ئەمەش دەبێتە هۆی دروستبوونی پێرفۆرمانسێکی زۆر بەهێز لە پراکتیکدا.