گەریلا سوپای تورکیای شپرزە کردووە
نوسینی :- ئامەد شاهۆ
لەبەرەبەیانی ٢٤ی ئاب نزیکەی یەک و نیو کاتژمێر، هێرشێکی داگیرکەری ئێران و دەوڵەتی فاشیستی تورکیا بە فڕۆکەی جەنگی و چاوەدێری فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان بۆ سەر پێنجوێن و شارباژێر بەڕێوە چوو. یەکەم پرسیار دێتەگۆڕێ داخۆ دەوڵەتی تورکیا بۆچی ئەو هێرشەی کردە سەر پێنجوێن و شارباژێر؟ دەوڵەتی تورکیا بەو هێرشەی بۆ کێ هیزنوێنی کرد و چ پەیام و دەسکەوتێکی تێدا دەستەبەر کرد؟ کێ لەپشت ئەو هێرشەوەیە و داخۆ تەنیا دەوڵەتی تورکیا لەو هێرشە داگیرکەریەدا بەشدارە؟! ئامانج لەو هێرشە چ بوو و داخۆ تورکیا ئامانجەکانی خۆی پێکاوە؟! لەو هێرشە تەم و مژاوییەدا ئێران بە دوای چ دەگەڕێ و هەڕەشەو هێرشەکانی چ بە دوای خۆی دێنێت؟
دەوڵەتی تورکیا بە پاساوی بوونی پەکەکە رۆژانە سەروەری باشووری کوردستان و عێراق پێشێل و بە کەیفی دڵی خۆی دەستێوەردانی هەرێمەکە دەکات و ناوچەکە ناسەقامگیر و نائارام دەکات و ئێرانیش گوایا بە پاساوی شەڕ لەدژی تیرۆر، بە نیازی دووپات کردنەوەی هەمان سیاسەتە لەهەرێم و بەرپرسانی هەرێم و عێراقیش لەبەرامبەر ئەو پاساوە بێ بنەما و دوور لەراستییە، بێ دەنگ و سەیرکەری ئەو دۆخە ئاڵۆزەن و تەنانەت زۆر جاریش هاوکار و چاوساخی بۆ هێرشەکانیان کردووەو بەڵێنی هاوکارییان بە داگیرکەران داوە. ئەوەش نیشانی دەدات کە حکومەتی عێراق و هەرێم لەبنەڕەتدا بێ ئیرادە و بێ هێز کراون. لەبەر ئەوەی بڕیاری سیاسی وڵات لەدەستی هێزە دەرەکیەکانە، بۆیە یەکپارچەیی عێراق مەترسی جیدی لەسەرە و سەروەری ئەو وڵاتە رۆژ لەدوای رۆژ پێشێل دەکرێت و رۆژانە لەلایەن هێزە دەرەکیەکانی وەک تورکیا و ئێران، رووبەڕووی دەستدرێژی دەبێتەوە. بۆیە بێدەنگی و بێهەڵوێستی حکومەتی عێراق و هەرێم، سەلمێنەری ئەوەیە کە بەغدا و هەولێر لەبەر نەبوونی ئیرادەیەکی سەربەخۆ سەروەری خاکی عێراق و هەرێمیان پێ ناکرێت. لەبەر ئەوەی هەر دوو حکومەت عێراق و هەرێم تەنیا کاربەڕێکەر و جێ بە جێ کاری پڕۆژەی هێزە دەرەکیەکانن و تا سەر ئێسقان بێ ئیرادە، بێ بڕیار، ترسنۆک و دارەدەستی وڵاتانی ترن. بۆیە هەرگیز چاوەڕوانی ئەوەیان لێ ناکرێت کە بەڕەنگاری دەستێوەردانە دەرەکیەکان ببنەوە و خاوەن هەڵوێست ببن.
بەڕێوەچوونی کۆنگرەی لووتکەی بەغدا بە بەشداری وڵاتانی دراوسێ عێراق و پەیامە ناکۆک و دژبەرەکانی ئەو وڵاتانە، حەقیقەتی ئەو وڵاتەی زیاتر خستەڕوو کە چەندێک سەربەخۆ، خاوەن ئیرادەو لاوازە. تایبەت دەوڵەتانی ئێران و تورکیا کە زیاترین رۆڵیان لەگێرەشێوێنی و شەڕانگێزی و ئاڵۆزیەکانی عێراق و هەرێم هەیەو رۆژانە سەروەری خاکی عێراق و هەرێم پێشێل دەکەن، لەو کۆنگرەدا لافی بەرقەراری سەقامگیری و ئارامی لێدەدەن و کەسیش لێپرسینەوەیان لێ ناکات، چون خۆیان بە خاوەنی ئەو وڵاتە دەزانن. بێ بەرپرسیارێتی و بێ ئیرادەیی حکومەتی عێراق و هەرێم وای کردووە کە رۆژانە دەوڵەتی تورکیا و ئێران لەهەرێمی باشووری کوردستان، کردەوەی ترۆریستی و هێرشی داگیرکەری ئەنجام بدەن و حساب بۆ حکومەت و بەڕێوەبەری ئەو وڵاتە و تەنانەت خەڵکی هەرێمەکەش نەکەن.
لەکاتێکدا سنووری ئاسمانی هەرێمی پێنجوێن لەگەڵ دەوڵەتی تورکیا نزیکەی ٢٠٠ کم و لەو هەرێمەشدا گەریلای پەکەکە بوونی نییە. بەڵام دەوڵەتی تورکیا سەرەڕای ئەو حەقیقەتە یاسا نێودەوڵەتی و هەرێمیەکان پێشێل دەکات و بە پێ ویست و بەرژەوەندی خۆی ناوچەکە بۆردومان دەکات و شەڕ بە گەلی کورد دەفرۆشێت و رای گشتی جیهانیش لەو هێرشە ناڕەوا و داگیرکەرییە بێ دەنگ و بێ هەڵوێستن و تورکیا و ئێران بە پاساوی بوونی پەکەکە و پژاک دەیانەوێت سنووری داگیرکەریەکانیان فراوانتر بکەن و کەسیش ناڵێت کە تورکیا و ئێران چ کارێکیان لەپێنجوێن، شارباژێر و سیدەکان هەیە.
هێرشی دوایی دەوڵەتی تورکیا بۆ سەر پێنجوێن و شارباژێر جارێکی تر ئەوەی سەلماند کە ئامانجی تورکیا تەنیا شەڕ لەدژی پەکەکە نییە، بەڵکوو ئامانجی قڕکردنی هەموو گەلی کوردە، بۆیە کوردێک چ لەتورکیا، سوریا، عێراق و ئێران و هاندەران ژیان بکات، لەقامووسی دەوڵەتی فاشیستی تورکیا مافی ژیانی کردنی نییە و کوشتن و تیرۆر کردنی رەوایەو ئیستراتیژی ئەو دەوڵەتە لەسەر نکۆڵی کردن و قڕکردنی کورد داڕێژراوە، بۆیە هێرشەکانی بۆ هەر بەش و پارچەیەکی کوردستان بە رەوا دەبینێ و ئێرانیش ئەمڕۆ خاوەن هەمان بیرۆکە و سیاسەتە و لەکاتێکدا بۆ خۆی لەدۆخێکی زۆر ئاڵۆز و قەیراناویدا بە سەر دەبات، دەیەوێت شەڕ بە گەلی کورد بفرۆشێت.
ئامانجی تورکیا لەهێرشەکانی بۆ سەر باشوور و بە تایبەت پارێزگای سلێمانی لەهەنگاوی یەکەمدا؛ دەیەوێت لەهەر بەشێکی کوردستان رێگری لەسەرهەڵدانی ئیرادەی کوردی ئازاد بگرێت. لەهەنگاوی دووهەمدا؛ رۆڵی لەناوبردنی هێزە شۆڕشگێڕ و تێکۆشەرەکانی کوردستانی بە ئەستۆ گرتووە و لە چ قوژبنێکی جیهان دەنگی ئازادی کورد و کوردستان بەرز ببێتەوە، بۆ داپڵۆساندن و سەرکوت کردنی لەشکەرکێشی دەکات و لەکۆمەڵگای کوردیدا دەیەوێت دووبەرەکی و ئاژاوەگێڕی بنێتەوە و کۆمەڵگای کوردی لەناو ئاشی سیخوڕی و جاشایەتی بهاڕێت. سێهەم؛ تورکیا بە پاساوی بوونی پەکەکە لەناوچەکە پیلانی داگیرکەریەکانی جێ بە جێ دەکات و لەژێر ئەو پاساوە دەیەوێت ناوچەکە داگیر بکات. چوارەم؛ دەیەوێت لەو ناوچانەی کە هێزی شۆڕشگێڕ و تێکۆشەری تێدا سەقامگیرە، چەتە و هێزە تیرۆریستەکان جێگر بکات و بەو شێوەیە هەژمۆنی خۆی بە سەر ناوچەکە بسەپێنێت. لەهەنگاوی پێنجەمدا؛ تورکیا لەژێر ناوی شەڕ لەدژی پەکەکە، خیانەتکارانی کورد و چەکدارە تیرۆریستەکانی وەک داعش لەپێناو بەدیهێنانی ئیمپراتۆری نوێ عوسمانی لەناوچەکە بەربڵاو دەکات و راشکاوانە پاڵپشتی و پشتگیری چەتەکانی داعش و هێزە توندڕەوەکانی ناوچەکە دەکا، ئەوەش وەک کارتێکی گوشار لەدژی ئەورووپا و ئەمریکا بە کار دەبات و لەهەوڵیکی بێ وچاندایە کە رژێمی داگیرکەری ئێران پەلکێشی ئەو سیاسەتەی خۆی بکات.
وتەکانی قائیم مەقامی پێنجوێن (زانا رەحمان) بۆ میدیاکانی باشوور ئەوەی پشتڕاست کردوەتەوە کە هیچ هێزێکی پەکەکە لەناوچەی پێنجوێن بوونی نییە و پاساوەکانی تورکیا بۆ بوردۆمانی ناوچەی پێنجوێن بێ بنەما و دوورن لەراستییەوە. ئەو لێدوانە ئەوە دەخاتەڕوو کە تورکیا تەماحی خۆی کردوەتە سەر پارێزگای سلێمانی و بە درووست کردنی ئەو ئاڵۆزی و ناکۆکیانەی کە بە هاوکاری پەدەکە لەناو یەکێتی درووستیان کردووە، دەیەوێت لەناوچەکە هێزە داگیرکەرەکانی جێگیر بکات و پەدەکەش ئەو دۆخە وەک هەلێک بۆ بەهێز کردنەوەی خۆی بیقۆزێتەوە. ئێرانیش بێگومان ئەو راستییە دەبینێ و هەژمۆنی تورکیای لەو ناوچە هەرس پێ ناکرێ، بۆیە لەدژی پێشڕەویەکانی تورکیا کارتی حیزبەکانی رۆژهەڵاتی جووڵاند و بە پاساوی شەڕ لەدژی هێزەکانی رۆژهەڵات رەوایەت بە داگیرکەریەکانی خۆی لەو ناوچەکە دەبەخشێت.
بێدەنگی هێزە نێودەوڵەتی و هەرێمیەکان لەدژی داگیرکەریەکانی ئێران و تورکیا بووەتە هۆکار کە تورکیا و ئێران زیاتر چاوسوورتر بن و لەبەردەوامی هێرشەکانیان سنوور نەناسن. بە تایبەت گەلی کورد گومانی لەسەر ئەوە زیاتر بووە کە ئەو هێزانە بۆ خۆیان شەریکی هێرشەکانی تورکیا و ئێران بۆ سەر گەلی کوردن. بۆیە بێ هەڵوێستی و بێدەنگی هێزە نێودەوڵەتی و هەرێمیەکان بووەتە هۆکار کە تورکیا بێ پەروا لە ٢٤ی ئاب، هێرشی سەر پێنجوێن و شارباژێر بکات و ئێرانیش هەڕەشە لەهەرێم و پارتەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان بکات. ئەوەی سەرنج راکێشە تورکیا و ئێران جیا لەکوردستان لەتەواوی رۆژهەڵاتی ناوین بڵاوکردنەوەی شەڕ و ئاژاوەگێڕی یان لەئەستۆ گرتووە، کە دوا شوێنپەنجەی چەپەڵیان لەرووداوەکانی دوایی ئەفغانستان دەبینرێت کە تایبەت ئەمریکا و ناتۆ ئەرکی نانەوەی دووبەرەکی و گوڕکردنی شەڕ و پشێوی و گواستنەوەی سیخوڕەکانیان بە تورکیا داوە.
هێرشی سەر پێنجوێن و شارباژێر و ناوچەکانی تری کوردستان بە رێکەوت رووی نەداوە، بەڵکوو زۆر پلان بۆ داڕێژراو و بە بەرنامە ئەنجام دراون. واتا ئەو هێرشانە بە هەڵکردنی گڵۆپی سەوزی ئەمریکا، ئێران، عێراق و بە هاوکاری پەدەکە و کۆمەڵێک هێزی تر ئەنجام دراون. ئەوەش نیشانی دەدات کە لەدژی گەلی کورد کۆنسێپتێکی نێونەتەوەیی لەئارادایە کە لەهەر قۆناخێکی تری مێژوویی زۆر مەترسیدارترە. بۆیە هەوڵی پارچەکردن و نانەوەی دووبەرەکی لەنێوان یەکێتی و هێرش بۆ سەر ناوچەکانی پێنجوێن نابێ جیاواز لەو کۆنسێپتە ببینرێت. چون بەر لەو هێرشە پەیوەندی تەلەفۆنی لەنێوان کازمی، ئەردۆغان و رەئیسی و سەردانی فواد حوسێن بۆ تورکیا و ئێران پێکهاتووەو بە ئاگاداری، ئەرێ کردن و هاوکاری ئەو دەوڵەتانە ئەو هێرشە پێکهاتووە. بەڵگەی ئەوەش لەکاتی بۆردومانی ناوچەکە، فڕۆکە جەنگیەکانی تورکیا سنووری ئێرانیان بەزاندووەو ئێران بێ دەنگ و بێ هەڵوێست بووە. لەهەمانکاتدا بە زۆری هاوڵاتیانی مەدەنی لەو هێرشانە زەرەر و زیانیان بەرکەوتووە و بارزانی و کازمیش هیچ هەڵوێستێکیان نەبووە. لەلایەکی ترەوە لەکاتی سەردانی نێچیروان بارزانی و فواد حوسێن بۆ ئێران، راشکاوانە ئێران پەیامی بە پەدەکە و حکومەتی هەرێم داوە کە دەبێ هێزە دژبەرەکانی ئێران لەباشوور وەدەربنرێن و لەسەر ئەو بابەتە رێکەوتنێک پێکهاتووەو مەترسی جیدی لەسەر هێزەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان کە لەباشوور جێگرن، لەئارادایەو دەبێ هێزەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان تێکۆشانیان لەدژی فاشیزم و داگیرکەری بەهێزتر بکەن و بۆ تێکشکاندن و پووچەڵ کردنەوەی ئەو کۆنسێپتە مەترسیدارە، هەنگاوی کرداری لەپێناو یەکڕیزی و پەرەپێدانی کاری هاوبەش هەڵبگرن.
گواستنەوەی راستەوخۆی هێرشەکانی تورکیا و سەرپەرشتی تایبەتی خلووسی ئاکار لە هێرشەکەی سەر پێنجوێن لەلایەن میدیاکانی سەر بە پەدەکە، رۆڵی پەدەکە لەو هێرشە دەخاتەڕوو کە چەندێک بە پەرۆشی ئەو هێرشەن و هاوکار و بەشداری لەو هێرشەیان کردووە. میدیاکانی پەدەکە هەر لەساتی بۆردومانەکەوە هەوڵیان داوە کە راستییەکان پەردەپۆش بکەن و وایان نیشان داوە کە گوندنشینان هیچ زیانێکیان پێ نەگەهێشتووە و تورکیا تەنیا بارەگا و پێگەی گەریلاکانی کردووەتە ئامانج، لەکاتێکدا دیمەنەکانی ئەو بۆردومانە حەقیقەتێکی جیاوازتر بۆ رای گشتی باس دەکات. میدیاکانی پەدەکە لەسەر فەرمانی تورکیا، هەوڵێکی زۆریان دا کە ترس و دڵەڕاوکێ بخەنە ناو گەل و وەشانیان بە گشتی خزمەتی شەڕی تایبەتی دەوڵەتی فاشیستی تورکیا و ئێرانیان کرد. بە بەردەوامی بانگەشەی ئەوەیان کردووە کە تورکیا بە پاساوی پەکەکە هێرشی کردوەتە سەر هەرێمەکانی پێنجوێن و شارباژێر. واتا پەکەکە بە هۆکاری سەرەکی بۆردومانەکانی تورکیا لەقەڵەم دەدەن. بەس داخۆ پرس لەخۆیان ناکەن کە پەکەکە کێیە؟ ئەو گەریلایانەی کە ئەمڕۆ لەناو پەکەکە بەرگری لەخاک و نیشتمان دەکەن، رۆڵەی کێن؟ جیا لەپەکەکە ئەمڕۆ چ هێزێک بەڕەنگاری هێزە داگیرکەرەکانی کوردستان و هێزە تیرۆریستەکان دەبێتەوە؟ بۆچی شەهید خستنی گەریلایەک بە دەستی تورکیا و ئێرانەوە ئەوەندە ئاسایی دەکەن؟ بۆچی بوونی گەریلاکانی کوردستان لەسەر خاکی هەرێم ئەوەندە زەق دەکەنەوە و بە شتێکی سەیر و سەمەر وێنای دەکەن، بەڵام لەهەمان کاتدا ناوێرن باس لەبوونی بارەگایەکی سەربازی و سیخوڕی تورکیا و ئێران لەهەرێم بکەن؟ بۆچی باس لەوە ناکەن کە تورکیا چۆن ٢٠٠ کیلۆمەتری هەرێم دەبەزێنێت و چ مافێکی هەیە، دەگاتە پێنجوێن، بۆچی ئەو داگیرکەرییە بە زمانێکی نەرم و نیا رەوا دەکەن و بە پێچەوانەوە بوونی تێکۆشەرانی کورد لەو ناوچانە بە ناڕەوا لەقەڵەم دەدەن؟
بۆچی ئەو میدیایانە بەردەوام لەژێر ناوی کارناسی سیاسی و رۆژنامەوان، سیخۆڕی میت و پاراستن دەهێننە سەر شاشەی تی ڤی، تا بەرگری لەکردەوە تیرۆریستی و داگیرکەریەکانی ئەردۆغان و باخچەلی و خیانەتەکانی بنەماڵەی بارزانی بکەن؟ سیاسەتی ئەو میدیایانەی سەر بە پەدەکە هیچ خزمەتێکی دیمۆکراسی و ئازادی و چارەسەری ئاشتیانەی پرسی کورد ناکەن و بە پێچەوانەوە رق و تووڕەیی گەل لەدژی خۆیان زیاتر و بەهێزتر دەکەن و متمانەی خۆیان رۆژ لەدوای رۆژ لەناو شەقامی کوردی لەدەست دەدەن و بە میدیای هێڵی خیانەت و زۆڕناژەنی داگیرکەران ناو دەردەکەن.
لەلایەکی ترەوە هاوکاتی ئەو هێرشە، لەلایەن ئێرانەوە هەم لەهەولێر و سلێمانی دوو کردەوەی تیرۆریستی تیرۆری (مووسا باباخانی و رێبین سنە) ئەنجام دەدرێت و بەرپرسانی هەرێم لەبەر ئەو کردەوانە بێ دەنگن. ئەو هێرشانە سەلمێنەری ئەوەیە کە تورکیا و ئێران بۆ لەناو بردنی کوردی ئازاد لەناو رێکەوتنێکی چەپەڵدان و پەرە بە تیرۆر و شەڕانگێزی لەناوچەکە دەدەن و پەدەکە و هەندێکی هێزی تری باشوور ئاسانکاری بۆ کردەوە چەپەڵەکانی ئەو دەوڵەتانە دەکەن و لەمیدیاکانیشیان راستییەکان پەردەپۆش و رۆژەڤەکان بە لاڕێدا دەبەن.
تورکیا بۆ ئەوەی ئێران پەلکێشی ناو سیاسەتە چەپەڵەکانی بکات، بە هەماهەنگی ئێران، بۆ یەکەم جار ناوچەکانی پێنجوێنی بۆردومان کرد. واتا هەر دوو هێز لەناوچەکە لەناو قەیرانی سیاسی چەقیون، بە تایبەت تورکیا لەگردی زەندورا و هەرێمی ئاڤاشین بە دەستی گەریلا شپرزە بووەو پڕۆژەکانی ئێران لەناوچەکە یەک لەدوای یەک رووبەڕووی شکست و هەرەس هێنان دەبێت و لە تێکۆشانی گەریلا لەناوچەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان تۆقاوە. بۆیە هەر دوو هێز بەو هێرشە ویستیان شکستەکانیان لەناوچەکە پەردەپۆش بکەن و بە هێرشی سەر گەریلا خۆ بە هێز نیشان بدەن. بەڵام هێرشەکانی تورکیا و هاوکاریەکانی ئێران بۆ سەر هەرێمەکە نیشانی دا کە سوپای تورکیا و ئێران لەشەڕی گەریلا شپرزە و بەربڵاو بوون و توانای شەڕی درێژخایەن یان لەدژی گەریلا نییە و نابێ.
هێرشە هەمەلایەنەکانی تورکیا نیشانی دەدات کە ناتۆ تورکیای ئەرکدار کردووە کە گەلی کورد پاکتاو بکات و تورکیاش لەپێناو ئەو پشتگیریانەی کە لەو هێزانە وەریدەگرێت، هەم هێرشی سەر کوردان دەکات و هاوکات لەناوچەکە هەژمۆنی خۆی بەربڵاو دەکات. بەڵام بەرخۆدانی گەریلا وا لەتورکیا دەکات کە چارەنووسی ئەردۆغان و باخچەلی خراوتر لەدۆخی ئەشرەف غەنی بێت. بۆیە بەشداری ئێران و پەدەکەش لەپیلانەکانی تورکیا، ئەوانیش تووشی هەمان چارەنووسی ئەشرەف غەنی دەکات کە هەرگیز چاوەڕوانی نەبوون.
لەو بڕوایەدام کە تەنیا هێزی گەل دەتوانێت هەر جۆرە کۆنسێپتی مەترسیدار پووچەڵ بکات. بۆیە گەلی ڕۆشنبیری پارێزگای سلێمانی و پێنجوێن هەرگیز رێ بەوە نادەن کە سلێمانی ببێتە ناوەندی سیخوڕی و بارەگاکانی تورکیا و ئێران. بۆیە بە دەربڕینی هەڵوێستی نیشتمانی و کوردپەروەرانەیان وڵامی هەر جۆرە هێرشێک بۆ سەر ناوچەکە دەدەنەوە. تایبەت هەڵوێستی شۆڕشگێڕانەی پارێزگای سلێمانی بە تایبەت گەلی پێنجوێن خەونەکانی ئەردۆغان و بارزانیان لەگۆڕ نا و هیوای تێکۆشانی ئازادییان گەشاوەتر کرد.
